Joke Smitplein vanaf 24 april 1986

Onze wijk, Buiten-Wittevrouwen, ontleend haar naam aan het Wittevrouwenklooster dat in de Middeleeuwen in het oostelijke deel van de ommuurde stad stond. De Witte Vrouwenpoort bood hier toegang tot de stad en vormde het eindpunt van een eeuwenoude route tussen De Bilt en Utrecht, de Biltse Steenstraat, later Biltstraat genoemd. In de Middeleeuwen lag hier een voorstad met de Gildpoort als toegangspoort, gelegen ter hoogte van de tegenwoordige Museumbrug. 

In het midden van de negentiende eeuw werden in het gebied op speculatieve basis arbeiderswoningen gebouwd. Karakteristiek voor deze periode is de bebouwing langs de Goedestraat, Kapelstraat, Bekkerstraat, Gasthuisstraat en Kruisstraat. In de tweede helft van de negentiende eeuw werden in het gebied ook enkele hofjes gerealiseerd aan de Goedestraat, de Kruisstraat (afgebroken), de Hovenstraat/Moesstraat, de Thinstraat en de Kerkstraat. In de rest van de wijk werden in de negentiende eeuw vooral grotere woningen voor de middenstand en gegoede burgerij gebouwd. Vanaf medio jaren tachtig is de wijk zeer in trek en zijn de meeste woningen particulier bezit.

 


Directeurswoning ambachtschool 1895

 In 1872 kwam een speciaal daartoe benoemde commissie van de afdeling Utrecht van de Vereeniging tot bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverheid in Nederland met een voorstel om in Utrecht een ambachtsschool met 3-jarige cursus in het leven te roepen, naast de al bestaande Burger Dagschool met 2-jarige cursus. In Amsterdam en Rotterdam bestond al een ambachtsschool en enkele commissieleden hadden zich daar georiënteerd. Er kwam een lesrooster en er werden statuten opgesteld van de Vereeniging "De Ambachtsschool", een particuliere instelling die de school beheren zou. Behalve schoolgeld van de leerlingen kreeg de school ook subsidie van de gemeente, de provincie en het Rijk. 

De Ambachtsschool werd op 20 augustus 1877 met 22 leerlingen geopend. Enige vertrekken in het Rooms-Katholieke Oudemannenhuis in de Donkerstraat werden door het bestuur van de vereniging gehuurd om te dienen als leslokalen. Toekomstige timmerlieden, meubelmakers, machinebankwerkers, smeden en schilders werden o.a. onderwezen in ambachtsrekenen, meetkunde, Nederlands, grondbeginselen van werktuigkunde, beginselen van stoomwerktuigkunde, projectieleer, constructieleer en bouwkundig ornamenttekenen. Toegelaten voor de eerste klasse werden leerlingen die goed konden lezen, een goed leesbaar handschrift hadden, het hoofdrekenen aardig onder de knie hadden en 12 jaar oud waren. 

Eind 1892 kocht de Vereeniging "De Ambachtsschool" een stuk grond tussen de Maliesingel en het Schoolplein. Hier werd in 1893 het scholencomplex Schoolplein 28b (later: 9) naar een ontwerp van D. Kruyf en P.J. Houtzagers gebouwd. Bij de uitvoering van de bouw ging men zo economisch mogelijk te werk. De leerlingen namen onder toezicht van de directeur en de leraren alle kozijnen, deuren en ramen, het ijzerwerk, de gehele aftimmering en het binnenschilderwerk voor hun rekening. De aanleg van de centrale verwarming en de gas- en waterleiding werden afzonderlijk aanbesteed. Het door de leerlingen gemaakte ijzeren hekwerk staat nu nog steeds bij de ingang van het Joke Smitplein. 

Jarenlang was de ambachtsschool aan het Schoolplein de enige technische school in Utrecht. In 1961 werd echter door de vereniging een 2e Lagere Technische School, de ir. J.D.M. Bardetschool, aan de Lieven de Keylaan in Zuilen geopend. 

 


Voor- en zijgevel ambachtsschool 1902 voor- en zijgevel ambachtsschool 1902

In mei 1974 klaagden kaderleden van de Nederlandse Vakvereniging (N.V.V.) afdeling Utrecht over de zeer slechte staat van het schoolgebouw, dat toen door ongeveer 1000 leerlingen werd bezocht. Het dak lekte, de riolering was slecht en verspreidde een grote stank en de verwarming was regelmatig defect. Na 80 jaar was het schoolgebouw aan vervanging toe. 

 


Uitbreidingswerkzaamheden ambachtsschool 1902

In mei 1974 klaagden kaderleden van de Nederlandse Vakvereniging (N.V.V.) afdeling Utrecht over de zeer slechte staat van het schoolgebouw, dat toen door ongeveer 1000 leerlingen werd bezocht. Het dak lekte, de riolering was slecht en verspreidde een grote stank en de verwarming was regelmatig defect. Na 80 jaar was het schoolgebouw aan vervanging toe. 

 


 

Op 19 september 1978 meldde het Utrechts Nieuwsblad dat de vereniging het oude schoolgebouw aan het Schoolplein aan de gemeente Utrecht verkocht had. De school werd gesloopt om plaats te maken voor de bouw van woningen. Het heeft nog zo'n 7 jaar geduurd voordat de eerste woningen werden gebouwd en het braakliggende terrein werd zolang als parkeerplaats gebruikt. Na jaren van overleg is door de gemeenteraad uiteindelijk besloten dat er premie A en B koop-appartementen (vanaf 89.000,- guldens) en sociale huurwoningen zouden worden gebouwd. Het werd een mix van 2, 3 en 4 kamer-woningen. Eind 1986 kregen de eerste bewoners, Henk en Gerda van den Berg, hun huissleutel. Zij wonen er nog steeds met veel plezier!  


Op 24 april 1986 werd de naam Schoolplein vervangen door Joke Smitplein.